قارچ‌های دارویی:

استفاده از قار‌چ‌ها به عنوان دارو از زمان‌های دور مرسوم بوده؛ به طوری که آزتک‌ها از قارچ به عنوان مواد توهم‌زا در فالگیری استفاده می‌کردند. عصاره و شیره به دست آمده، بعضی از قارچ‌ها موجب تشکیل انیتروفرون در بدن انسان می‌شود. انیتروفرون مکانیسمی علیه عفونت‌های ویروسی می‌باشد. یکی از مهم‌ترین آنتی‌بیوتیک‌هایی که امروزه در مبارزه با بیماری‌های عفونی کاربرد دارد، پنی‌سیلین می‌باشد. تولید آنتی‌بیوتیک‌ها (ترکیبات ضدباکتری و ضدقارچی) از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین صنایع میکروبی می‌باشد؛ به طوری که در سال 1966 در ایالات متحده، ارزش آنتی‌بیوتیک‌های حاصل از قارچ‌ها و باکتری‌ها در حدود 450 میلیون دلار بوده است.

مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای معالجه عفونت‌ها از سال 1929 هنگامی شروع گردید که الکساندر فلمینگ دریافت که یکی از کشت‌های باکتری بیماری‌زا استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus Aureus) به یک قارچ کپکی آلوده گردیده است و در مجاورت ریسه قارچ باکتری‌ها کشته شده‌اند. این کپک پنی‌سیلیوم نوتاتوم (Penicilium. Notaatum) بود. دکتر فلمینگ ماده نامشخص را پنی‌سیلین نامید و به اهمیت دارویی آن پی برد؛ ولی تا مدت‌ها برای تولید تجای آن کاری صورت نگرفت، چون میزان ماده م و تولید آن مشکل بود و با ظهور جنگ جهانی دوم احتیاج به پنی‌سیلین افزایش یافت و سرانجام روش تولید انبوه و تصفیه آن ابداع گردید. پنی‌سیلین یکی از پرمصرف‌ترین آنتی‌بیوتیک‌ها بوده که علیه باکتری‌های گرم مثبت و همچنین برعلیه برخی از انواع بزرگ ویروس‌ها و ریکتزیاها مؤثر است. پنی‌سیلین هم به صورت خوراکی و هم به صورت تزریق وریدی و عضلانی مصرف می‌شود.

نژاد اصلی پنی‌سیلیوم نوتاتوم (P. Notatum) که توسط الکساندر فلمینگ کشف شد، پنی‌سیلین کمی تولید می‌کرد. در سال 1945 یک نژاد (P. Chrysogenum) از یک طالبی پوسیده توسط راپر و الکساندر جدا گردید که پنی‌سیلین تولیدی توسط آن زیاد بود. با اشعه‌تابی به این نژاد توانستند موتان‌هایی را به دست آورند که باز هم پنی‌سیلین بیشتری تولید می‌کردند تا سرانجام نژادهای تجای امروزی به وجود آمد.

قارچ کلاویسپس پورپوریا (Claviceps Purpurea) معمولاً بر روی چاودار ظاهر می‌شود و تولید آلکالوئیدهای ارگوت می‌کند. ماده اصلی و مؤثر در ارگوت که باعث بیماری ارگوتیسم می‌شود آلکالوئیدهای ارگومترین، ارگومترینین، ارگوتامینین هستند. این آلکالوئیدها ماهیچه‌های صاف را تنحریک کرده و به طور انتخابی سیستم عصبی سمپاتیک را بلوکه می‌کنند. از این آلکالوئیدها در پزشکی استفاده‌های دارویی فراوانی می‌شود برای تحریک رحم که منقبض شده و تولید نوزاد را آغاز کند از داروهایی که از این قارچ تهیه می‌شود، استفاده می‌کنند. همچنین در طول دوره بعد از زایمان برای انقباض بعد از وضع حمل رحم به کار می‌روند. در معالجه برخی ناهنجاریهای مربوط به گردش خون در قسمت‌های خارجی و در معالجه سردردهای میگرنی نیز کاربرد دارند. از ارگوت برای تهیه LSD (دی – لایسرجیک اسید دای اتیل آمید) که یک داروی مخدر روان‌گردان است، نیز استفاده می‌شود.

از آنتی‌بیوتیک‌های دیگر که توسط قارچ‌ها تولید می‌شود، می‌توان به سفالوسپورین، گریزیوفلوین، اسیدفولیک اشاره کرد. که از لحاظ پزشکی مهم هستند در سال 1939 از قارچ پنی‌سیلیوم گرایزفولوم (penicillium griseofulrum) دارویی گرایزئوفولوین تهیه شد که این دارو برای معالجه عفونت‌های ناشی از درماتوفیت‌ها به کار برده می‌شود.

قارچ‌ها همچنین در رابطه با کنترل آفات کاربرد دارند. بیش از 500 نوع قارچ مختلف با حشرات در ارتباط بوده و بعضی از قارچ‌ها بیماری‌های مهمی را ایجاد می‌نمایند. به همین دلیل از قارچ‌ها در کنترل بیولوژیک آفات گیاهی استفاده می‌شود. حدود 11 جنس از قارچ‌ها مورد استفاده در کنترل آفات عبارتند از Eryin ,Entomophthora ,Neozgites ,Entomophaga ,Lagenidium, Hirsvtlla Peacilomyces, Beauveria ,Metarhizium, Vericillium,  Aschersonia Verticillium lecanii در ایران از قارچ در سطح آزمایشی برای کنترل شته کلم و مگس سفید گلخانه استفاده شده است. از قارچ paecilimyces برای کنترل شته گندم در روسیه استفاده شده و در کنترل آفت مؤثر بوده است قارچ (Metarhizium) برای کنترل سوسک‌های خانگی استفاده می شود. این قارچ در آمریکا با  نام تجاری Mycotro-GH,ES و MY.GH به ثبت رسیده و مورد استفاده قرار گرفته است. این قارچ عموماً برای ملخ‌ها در مراتع و مزارع یونجه، ذرت، پنبه، آفتابگردان، سویا، چغندر قند استفاده می‌شود و زیانی برای محیط زیست ندارد. همچنین تولید و توزیع آن ساده می‌باشد.

همچنین از قارچ‌ها جهت کنترل بیولوژیک بیماری‌های گیاهی استفاده می شود که می‌توان به قارچ Canadida olephila اشاره کرد که برای کنترل بیماری پوسیدگی نرم و پوسیدگی قهوه‌ای در مرکبات استفاده می‌شود. این قارچه با نام تجاری Aspire در آمریکا و کشورهای اروپایی به صورت پودر قابل تعلیق در آب موجود است.

استفاده دیگر از قارچ ها در کنترل بیولوژیکی علفهای هرز می باشد. به عنوان نمونه، می‌توان علف هرز لانتاناکامرا (Lantanacomara) اشاره کرد که در قرن گذشته به عنوان یک علف هرز مهاجم در زمین‌های زراعی و غیرزراعی در آفریقا، آسیا، استرالیا و اقیانوسیه تبدیل شده برای مثال در استرالیا نزدیک 4 میلیون هکتار آلوده به این علف هرز است که سالانه در حدود 17 میلیون دلار صرف عملیات پاکسازی این علف هرز در کوئین اسلند می‌شود. در دهه 1980 این علف هرز به عنوان یکی از علف‌های هرز استرالیا مطرح گردید که برای کنترل بیولوژیک آن چندین عامل که عمدتاً حشره بودند معرفی شدند؛ ولی اکثراً موفق نبودند البته اخیراً دو نوع زنگ (از گروه قارچها) ارائه شده است که تأثیرات نسبتاً رضایت بخشی را کدر کنترل علف هرز مذکور داشتند. یکی از این‌ها زنگ برگ (prospodium tuberculatum) است که در سال 2001 معرفی شد و منشاء آن برزیل می‌باشد و به نظر می‌رسد که بتواند علف‌های هرز مناطق گرمسیری را کنترل نماید. به تازگی یک زنگ بسیار بیماری‌زا (که منشأ آن آمازون است) به نام puccinia lantanae شناسایی گردیده می می ت واند اثرات کنترلی زیادی بر روی علف‌های هرز مناطق گرمسیری استرالیا داشته باشد.

قارچ‌ها نقش مهمی در درمان سرطان به عهده دارند، از زمان‌های بسیار دور مردم چین و ژاپن معتقد بوده اند که بازیدیومیستها
به خصوص خانواده پولی پوراسه (polyporaceae)، خاصیت ضد توموری دارد. مطالعات جدیدی که با استفاده از تکنولوژی پیشرفته صورت گرفته این موضوع را اثبات کرده است که در نهایت منجر به کشف ترکیبات ضدتوموری؛ مثل زایمازان (zymosan)، چندین نوع گلوکان و مانان (Mannans) از دیواره سلولی قارچ شده است.

ایککاوا و همکاران (Ikekawa etal) در سال 1969 پلی‌ساکاریدهای قارچ را تشریح و خواص ضدسرطانی و پیشگیری‌کنندگی آن‌ها در عصاره قارچ‌های مشهور ژاپن مانند (pholitota edodes) را نشان داده‌اند. این قارچ‌ها پلی‌ساکاریدهایی دارند که به شدت از گسترش سرطان در موش‌هایی که تومور به آن‌ها پیوند شده است، جلوگیری کردند. رتین (Retine) یکی از ترکیبات ضدسرطانی است که وجود آن قارچ خوراکی (A.campestris) گزارش شده است. رتین در سلول‌های حیوانی نیز وجود دارد، اساس خاصیت ضدسرطانی این ماده به قابلیت واکنش گروه تیول (SH) آن که از سنتز پروتئین جلوگیری می‌کند، مربوط می‌شود.